Verkenning van winters Bulgarije via 3 meerdaagse tochten

Bulgarije heeft diverse bergmassieven. Het Rila Nationaal Park is het grootste natuurpark van het land en het dak van de Balkan. De hoogste top, de Musala, ligt op 2925m hoogte. De naam zou afkomstig zijn van het woord ‘roula’ in het Thraciaans, de taal van de eerste inwoners van het gebied, en ‘veel water’ betekenen. Het massief telt dan ook ongeveer 120 bergmeren waarvan 70 gecreëerd in de laatste IJstijd. Het park zou daarnaast ook een populatie van 50 beren en de grootste populatie van balkangemzen (500tal) hebben. Oost-Europa was lang onbekend terrein voor ons. Tijdens mijn zoektocht naar een bergachtige winterbestemming voor het vroege voorjaar haal ik het in mijn hoofd dat de Rila daar wel geschikt voor zou zijn. De winterroutes op de wandelkaart versterken mijn idee. Met een ambitieus plan in mijn achterhoofd vertrekken we eind januari naar Bulgarije…

Op naar Kostenets

Laat in de avond landen we in Sofia Airport. Als we van het oververwarmde vliegtuig stappen, zorgt een koude wind ervoor dat we meteen terug op temperatuur zijn. Weken was de winter ver weg met, net als in België, erg milde temperaturen voor de tijd van het jaar. De week voor ons vertrek is het echter flink beginnen sneeuwen in de Balkan. De taxichauffeur die ik via email geregeld had, een jonge kerel, staat ons in de hal op te wachten. Hij brengt ons meteen naar het beginpunt van onze tocht: Kostenets. Het dorpje heeft een zeer bescheiden ‘resort’ aan de oostzijde van het bergmassief op ongeveer 2 uur rijden van de luchthaven. We stoppen nog even bij een tankstation voor wat benzine. We komen er niet helemaal uit wat loodvrij is en kiezen dan maar voor de Super 98. De eigenaar vult zonder problemen onze twee plastiek flessen. Het roze doorzichtige goedje stinkt geweldig.

Onze chauffeur doet zijn best om de gaten in het wegdek te vermijden. We slalommen over donkere verlaten binnenwegen. Het is bijna middernacht als we de besneeuwde parking oprijden van Hotel Ezereto. De taxi heeft een zetje nodig om terug de helling omhoog te geraken. We duiken zo snel mogelijk onder de lakens.

Verloren in het woud
Afstand: 7,5km Hoogtemeters: 1000m stijgen, 0m dalen

Na een ruime portie pain perdu en feta gooien we vol goeie moed ons hebben en houden op de rug. Een rugzak met voor 10 dagen voeding, benzine en het nodige ijzerwerk (raketten, stijgijzers, piolet). We zijn op alles voorbereid of dat denken we toch…

Al snel komen we op het eind van de asfaltweg en we stoten meteen door naar de waterval van Kostenets. Een sulfietgeur leidt onze aandacht af naar een warme bron die nabij het pad naar boven komt. Doorsteken naar de weg hogerop de flank zit er niet in. Het is te steil dus keren we op onze stappen terug om links van het gebouw van het Ministry of Forestry omhoog te klimmen. Eenmaal op de weg is er een duidelijk bandenspoor en zijn de sneeuwschoenen dus nog niet nodig. We lopen in een nauwe beboste vallei met smalle rotstorens. Een houten toegangspoort duidt de grens van het Rila Nationaal Park aan.

Het natuurpark is een PAN Park (Protected Areas Network). Dit is een keurmerk voor nationale parken waar natuurbescherming en duurzaam toerisme hand in hand gaan. Zo zorgt het park voor inkomsten en creëert men een draagvlak bij zijn bewoners. Door een netwerk uit te bouwen over het continent wil men bijdragen aan het behoud van de laatste wildernissen van Europa. Het initiatief is eind de jaren ’90 door WWF en Molecaten opgezet. Intussen hebben 11 parken al het keurmerk kregen, naast de Rila hoort ook het Central Balkan National Park in Bulgarije hiertoe.

Na de laatste bewoning zijn we sneller bij de eerste splitsing dan verwacht. Voor we het goed en wel doorhebben zijn we de vallei van de Krayna ingelopen. Het pad wordt alsmaar smaller en de eerste obstakels liggen voor ons voeten. Geregeld blokkeren omgevallen boomstammen de wandelroute. Soms is het op handen en voeten eronderdoor kruipen. ‘Lager, lager…bijna, nog wat lager bukken!’ Met een rugzak die weegt als een tientonner is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Met de wandelstokken slaan we dikke pakken verse sneeuw van de takken maar geregeld krijgen we alsnog een koude douche over ons heen.

De wandelweg vervaagt en als ook het rivierdal geen leidraad meer is, fronsen we de wenkbrauwen. Temidden het dichte woud zit er niets anders op dan de GPS boven te halen. Een richting volgen in dit chaotisch terrein van dichte sparrentakken, besneeuwde rotsblokken en steile bergflanken gaat gepaard met veel zoeken en terugkeren. In brede lussen kruipen en trekken we ons omhoog. Na bijna 1000m klimmen komen we eindelijk op een klein plateau waar de bomen wat verder uit elkaar staan. We baggeren verder door de diepsneeuw en besluiten net voor zonsondergang onze bivak op te slaan. Het vet is van de soep.

Terug naar af
Afstand: 7,5km Hoogtemeters: 0m stijgen, 1000m dalen

De volgende ochtend lijkt het weer iets beter. Een kale heuveltop doet dromen van boomloze tijden.

We herbeginnen met frisse moed aan de tweede dag in de veronderstelling dat het navigeren nu wat makkelijker gaat zijn. Helaas, het bos sluit zich snel weer dicht om ons heen. Na een uur slalommen in steil terrein tussen boomstrokken, boulders en riviertjes houden we het voor bekeken.

Er is geen spoor te bekennen van het zomerpad. Nog een hele dag door het dichte bos trekken zien we niet zitten. We keren terug naar beneden. Pas nu beseffen we wat voor toeren we al hebben uitgehaald. Op een zeker moment halen we zelf de piolet boven om een stuk op handen en voeten af te dalen.

Het blijft erg koud. Dikke bollen ijs hebben zich inmiddels rond de punten van mijn wandelstokken gevormd. Het voelt bizar aan om terug voor het hotel te staan. Het knagend gevoel van onze opgave is snel verdwenen als we een halve liter Bulgaars bier voor ons staan hebben en ons te goed doen aan de lokale keuken. Tijd voor het uitdenken van plan B.

Onderkoeld op de hoogste top van de Balkan
Afstand: 6,5km Hoogtemeters: 556m stijgen, 0m dalen

Een lokale taxi brengt ons naar Borovets, een skistation aan de noordzijde van het massief. Als exotische wandelvogels bewegen we ons voort tussen de horden skiërs en wachten in de lange rij voor de gondola. Genoeg bomen gezien. In plaats van een dag te klimmen door het bos tussen de skipistes door, laten we ons 1000m naar boven schuiven naar de top van de Yastrebets (2369m).

Het is zonnig en het uitzicht strekt zich over het noorden van het massief uit. We volgen het zomerpad richting Musala dat verschillende skipistes kruist. Er ligt al een duidelijk spoor van bergschoenen. Raketten zijn ook hier nog onbekend.

De winterse drukte laten we snel achter. Bij de Musalahut stoppen we voor de lunch op een verlaten terras. De berghut neemt eerder hotelproporties aan maar het is er nu heel rustig. Uit de wind en in de zon is het zalig vertoeven, wat een verschil met gisteren.

Oude elektriciteitspalen duiden de winterroute aan. Cirrus hangt in de helderblauwe lucht, een warmtefront op komst. Langsheen ingesneeuwde meren klimmen we naar de Spartaanse onbemande hut Ledeno Ezero. Enkele Bulgaren nemen al hun intrek voor de nacht. Wij besluiten verder naar de top van de Musala (2925m) te trekken, de hoogste top van de Balkan. Al snel beseffen we dat de klim over de rotsachtige graat niet van de poes is. Geregeld moeten we ons omhoog trekken aan de stalen kettingen.

Een koude noorderwind doet de gevoelstemperatuur abrupt dalen. Onze kledij is er niet op voorzien, lagerop was het een stuk warmer. Op 20m van de top glijd ik uit en geraak niet meer verder. De steile afgrond doet mijn moraal nog verder zakken. Na enkele verwoede pogingen om me omhoog te trekken, zijn mijn kracht en durf helemaal weg. Met de knieën in de helling geplant, kijk ik toe hoe Ivo zijn rugzak deponeert op de top en terug afzakt om dan in ware kamikazestijl mijn rugzak over te nemen.

Licht onderkoeld en met de vingers verstijfd van de kou, komen we bij het meteostation dat boven op de Musala is gebouwd. We zijn maar wat content de barre omstandigheden te ontvluchten en binnen te kunnen slapen. We warmen op in het keukentje van de waard. Eenmaal terug op temperatuur genieten we van het adembenemende panorama vanop de hoogste top van de Balkan. Er blaast een strakke wind.

Winteralpinisme voor beginners
Afstand: 9,5km Hoogtemeters: 440m stijgen, 1178m dalen

Door de hoogte en het tekort aan drinkwater was onze nachtrust niet zo denderend. De weersvoorspellingen bevestigen ons eerdere vermoeden. Vandaag is het helder en zonnig maar morgen wordt slecht weer verwacht. We binden de raketten aan en vervolgen onze weg over de nauwe bergkam. Volgens de man van het meteostation een probleemloze route…

De palen van de winterroute zijn duidelijk, de kam is onze enige leidraad. Het gaat op en neer van de ene top naar de andere. Het uitzicht over de vallei van Beli Iskar met zijn dichtgevroren stuwmeer is prachtig. Een koude wind blaast ons in de zij maar we zijn dit keer beter gekleed. De route naar Marishki Chal (2765m) gaat over een rotsachtige graat. Geen terrein voor sneeuwschoenen dus gespen we de stijgijzers aan en nemen we de piolet ter hand. We zakken meteen een stuk dieper in de sneeuw weg. Ivo spoort langsheen de steile noordoostflank van de berg. We laten voldoende afstand want het lawinegevaar dreigt.

Terug op de kam graven we met onze sneeuwschop een put om uit de wind te pauzeren. Het is gewoon heerlijk in het zonnetje. Na terug wat sneeuwschoenen binden we de crampons aan voor de klim naar Yurushki Chal (2769m). Dan hebben we het pittigste gehad, denken we.

Als we afdalen naar het zadel bij Dzhanka wordt de sneeuw bijna kniediep. Af en toe zakken we tussen de dwergsparren tot aan onze lies weg. Het is worstelen met de takken om er terug uit te geraken. Het ploegen is zwaar. Puur op karakter dalen we verder af naar de Grancharhut (2187m).

De berghut is onbemand en de winterruimte ruikt naar muffe dekens en een kapotte kachel. Dan toch maar liever de tent in. Pas als we weer eten binnen hebben, krijgen we de slaapzak opgewarmd. Dankzij de ‘Travel John’ hoef ik voor het avondlijke plasje de tent niet meer uit, een ware luxe.

Op naar plan C…
Afstand: 16,5km Hoogtemeters: 0m stijgen, 937m dalen

Het is mistig en het sneeuwt. Geen weer om verder over de kam te trekken. We dalen af naar het dorpje Yakoruda in de vallei van de Mecma (900m). Een breed pad slingert langs de bergflank naar beneden. Het sporen blijft lastig.

Bij Treshtenik vinden we een hotel maar de deur is op slot. Aan de berghut is een sleepliftje. Enkele gezinnen zijn er op familie-uitstap met een lekker geurend barbecuestelletje. We slaan een lift later op de avond af en dalen verder via de asfaltweg af.

Over het platgereden sneeuwspoor gaat het vlot. We komen voorbij oude boerderijen, herdershonden en strobalen. Het plattelandsleven is hier nog erg traditioneel. De hemel is intussen wat uitgeklaard en we kijken uit over de besneeuwde heuvels. Ivo is het marcheren over de weg na enkele uren kotsbeu, en roept het uit. “Ik haat dit! Ik haaaaat dit!”. Alsof de goden zijn frustratie aanhoren, rijdt een Bulgaar ons voorbij net als we aan het pauzeren zijn. Het duurt eventjes voor we doorhebben dat het hoofd schudden hier ‘ja, kom maar mee’ betekent. De thee wordt snel uitgedronken en we smijten alles de koffer in.

De laatste kilometers naar het station leggen we op vier wielen af. Als we de wachtruimte binnengaan, worden we aangestaard door de plaatselijke bevolking. Voorover gebukt, piep ik door het kleine raampje van het loket. Met gebarentaal leg ik uit dat we richting Bansko willen reizen. We maken nog een blitsbezoekje aan het dorp, maar veel is er niet te beleven.

Onder de Turkse onderdrukking tussen de 14de en 19de werd in Bulgarije de Islam opgedrongen als officiële godsdienst. Slechts een kleine minderheid bekeerde zich, ‘pomaken’ genoemd. Er was heel wat protest bij de lokale bevolking die tot de Bulgaars-Orthodoxe Kerk behoorden. Dit leidde in 1660 tot de verwoesting van het dorp waarbij huizen werden platgebrand en de meerderheid van de bevolking werd afgeslacht. Om de Bulgaren tot de islam te bekeren plaatsten de Turken een mes tegen de keel en vroegen het slachtoffer of hij/zij van godsdienst wenste te veranderen. Wie ‘nee’ zei door het hoofd van rechts naar links te bewegen, werd door dat antwoord automatisch de keel overgesneden. De Bulgaren bedachten toen dat om hen het leven te redden ze wel ja zouden knikken maar eigenlijk ‘nee’ dachten. Op die manier bleven ze leven en bleven ze tegelijk trouw aan hun geloof.

Aangevoerd door een oude diesellocomotief tuft het boemeltreintje door het landschap. Het is al donker als we in het bekende stadje aankomen. Va n toeristen valt weinig te bespeuren. Op weg naar het centrum vinden we een hotelletje dat open is. We worden van kop tot teen gekeurd en kunnen voor een schappelijk prijsje slapen.

Rilaklooster
Afstand: 4km Hoogtemeters: 250m stijgen, 0m dalen

Intussen zitten we bij plan C. We willen naar het Rilaklooster om daar weer het massief over te steken naar de befaamde zeven meren. Niet wetende hoe we daar precies kunnen geraken, trekken we terug naar het station waar ze ons doorverwijzen naar het busstation langs de grote weg. We reizen naar Blagoevgrad, een stad aan de westzijde van de Rila. De opschriften in het interieur verwijzen naar een vorig leven in Italië. Het busstation van Blagoevgrad heeft nog de strakke inrichting uit het communisme. We wachten er een uurtje op een aansluiting naar het dorpje Rila waar de mini-toeristenbus naar het Rilski Manastir ons staat op te wachten. Voor onze rugzakken is amper plaats. Al bij al een vlotte doorreis en om half twee staan we aan de poorten van het bekende Rilaklooster. Zelfs Ivo is onder de indruk van het imposante bouwwerk met zijn kleurrijke fresco’s.

Ivan Rilski ruilde in de 10e eeuw het kloosterleven in voor een leven als kluizenaar in het onherbergzame Rilagebergte. Er vormde zich een gemeenschap van monniken die na zijn dood in het jaar 946 het klooster stichtten. Al snel werd’ Johannes van Rila’ een heilige binnen de Bulgaarse orthodoxie. Het gebouw werd in de loop van de geschiedenis meermaals verwoest of brandde uit. Het klooster werd het laatst heropgebouwd midden 19de eeuw in Renaissance stijl. Het is intussen een nationaal bedevaartsoord en hoort tot het Unesco Werelderfgoed. Er is dan ook ruimte voor pelgrims en ook gewone toeristen om te slapen binnen de kloostermuren.

De liefde voor een cultuur passeert bij ons steevast door de maag, dus schuiven we nog even de voeten onder tafel voor spiegeleieren en omelet op Bulgaarse wijze, o.a. met warme yoghurt.

We trekken de raketten terug aan en starten de klim richting de Ivan Vazovhut. Er rest ons nog enkele uren daglicht. Het pad loopt gestaag bergop door het beukenwoud. De oude voetsporen lopen al snel ten einde. Bij de bergrug Karakbunar kijken we voor het eerst uit over de omgeving. Steile flanken, nauwe valleien en kale toppen in de wolken. Wat hogerop plaatsen we de tent.

High
Afstand: 11km Hoogtemeters: 1150m stijgen, 50m dalen

De weergoden zijn ons gunstig gezind en hebben opnieuw voor een blauwe hemel gezorgd. Ondanks de zon is het niet warm. Cirrus is opnieuw zichtbaar. We klimmen verder over de bergrug boven de boomgrens uit. Af en toe bevestigt een zwartgeel geverfde paal de juiste koers. De hoofdkam van het Rilagebergte torent boven ons uit. We steken die pas morgen over. Ons doel voor vandaag is de Ivan Vazov hut ten zuiden ervan.

Achter ons kijken we in de groene vallei van het Rilaklooster. De route over de rug is nergens moeilijk. Corniches hangen aan de oostelijke flank dus houden we voldoende links aan. We vinden sporen van een wolf of dat denken we toch.

Naarmate we hoogte winnen, wordt de omgeving helemaal wit. Wolken rijzen op vanuit de diepte maar we blijven buiten schot. Eenmaal op de hoogvlakte lijkt het net Scandinavië met zijn glooiend ronde bergflanken. De wolken zorgen voor een betoverend lichtspel. Heerlijk om een spoor te trekken door dit maagdelijke landschap. Dit plateau was vroeger een zomerse verblijfplaats van honderden schapen en koeien.

In de late namiddag komen we bij de berghut genaamd naar Ivan Vazov, een Bulgaars schrijver van eind de 19de eeuw die algemeen beschouwd wordt als de patriarch van de Roemeense letteren. De waard is hout aan het klieven. Hij woont hier bijna het hele jaar door en zijn baard en wollen trui tonen aan dat hij dat al een tijdje volhoudt. We krijgen warme thee als ontvangst en de kat des huizes op de schoot. De enige andere gasten zijn drie Bulgaarse mannen, die al serieus aan de schnaps begonnen zijn. Wat later worden ook wat ‘lokale kruiden’ bovengehaald. We passen voor een trekje. De hartige soep van het huis is echter niet te weigeren.

Seven lakes
Afstand: 12,5km Hoogtemeters: 300m stijgen, 1080m dalen

Een duidelijk spoor leidt ons naar de Razdela (2600m). Op de bergpas staat een roestige paal met klokken, vermoedelijk vroeger gebruikt als leidraad bij mistig weer.

De winterroute loopt verder over de kam naar de Zeleni Kamak. Rechts beneden ons ligt een keteldal. Links kijken we uit over het gebied van de zevenmeren die nu allemaal hun winterkleed aanhebben. De grote berghut bij Rilski Ezera is al zichtbaar.

Na enkele steile passages, geraken we heelhuids aan de skilift bij de hut. Helaas werkt die op de eerste maandag van de maand niet, en dus is het afdalen geblazen. Ivo’s grote tenen zijn daar niet zo blij mee, ze zijn erg pijnlijk door zijn net te krappe schoenen. De route loopt in lange slaloms naar beneden.

We sluiten af met een koffietje in het skistation beneden en nemen dan een lokale taxi naar Dupnitsa. Daar kruipen we weer de bus op terug naar Sofia. Voor we het weten, zitten we terug in de hectische hoofdstad.

Conclusie

De tocht liep niet volledig zoals gepland maar toch blikken we terug op een aangename kennismaking met Bulgarije. Niet enkel de natuur maar ook de cultuur was de moeite. We plannen alleszins een van de volgende jaren om er 3 weken door het zomerse Rila- en Piringebergte te trekken. We hebben eindelijk door dat de winter voor veel verrassingen kan zorgen en dat trekken in het winterse gebergte best pittig is. Wat extra fysieke voorbereiding is dus zeker noodzakelijk. En het lawinegevaar zorgt ervoor dat je best niet als beginner aan zo’n tocht begint.

Meer beelden in dit fotoalbum.

–

PRAKTISCHE INFO

BEREIKBAARHEID

Reizen naar Bulgarije
Met Bulgarian Airlines van Brussel Nationale Luchthaven naar Sofia gevlogen. We boekten in begin november 2010 op de site van de luchtvaartmaatschappij zelf: http://www.air.bg/en en betaalden ongeveer 165 euro per persoon.

Vanaf luchthaven naar Sofia
Als je van de luchthaven komt en je wil naar Sofia reizen, neem dan bus 84. De bushalte vind je bij de taxi’s. Hij stopt in de Vasil Levski Boulevard nabij het park van het nationaal stadium. Dat is aan de andere kant van de stad als je het vergelijkt met de ligging van het station. Niet echt logisch maar wellicht willen ze de taxi-business laten draaien… Je betaalt 2 lev per persoon (dubbel tarief want bagage mee). Een taxi naar de binnenstad kost al snel 15-20 lev, en de chauffeurs zijn niet bepaald vriendelijk. Als je een taxi neemt, ga dan voor OK taxi’s en spreek een aanvaardbare prijs af!

vernachten kan in Hotel Mostel, een soort jeugdherberg in een historisch gebouw: http://www.hostelmostel.com/. Voor €9 kan je al slapen in een dortoir en krijg je daar een ontbijtbuffet en licht avondmaal (spaghetti en bier) bij. Vanaf de bushalte van bus 84 is het 15-20min wandelen naar Hostel Mostel. Het is eigenlijk altijd rechtdoor richting Makedonia Square dus je vindt het makkelijk (als je een plannetje bij hebt). De ingang van Hostel Mostel is iets moeilijk te vinden, want het gebouw zelf ligt op de binnenkoer van een appartementsblok. Er hangt een rood bordje en je moet aanbellen. Het ligt nabij het centrum van Sofia en is ook een 15tal minuten verwijderd van het trein- en busstation. Als je, net als ons, ’s avonds laat nog wil doorreizen naar je vertrekpunt, dan kan ik je Elit54 aanbevelen: http://www.elit54.com/. Voor een heel schappelijke prijs vervoeren ze je eender waar naartoe. Wij betaalden €34 voor 2 personen om 2u te reizen naar Kostenets, met stop in een tankstation voor het kopen van brandstof (in ons geval loodvrije benzine). Dit gebeurt in een gewone wagen, niet in taxi’s dus. Vertragingen monitoren ze en ze wachten je geduldig op.

Reizen met het openbaar vervoer
Wij maakten vooral gebruik van de bus maar ook voor één traject (Yakoruda – Bansko) namen we de trein. Je kan van Sofia naar Kostenets reizen, alsook naar Dupnitsa of Bladoevgrad mocht je vb. willen beginnen aan de westzijde van het Rilamassief. De bus is ook een optie om in deze twee plaatsen te geraken. Hoedanook ga je nog moeten met de bus verder reizen om aan het startpunt van je wandeling te komen. Het netwerk van lokale en langeafstandsbussen is goed uitgewerkt, het is een snellere manier om je te verplaatsen dan de trein. Veel gewone mensen maken gebruik van de bussen. Er zijn ook verwarme busstations in de grotere dorpen en steden.

Voor treinen kan je terecht op de site van de Bulgaarse Spoorwegen: http://www.bdz.bg. Enig probleem is dat de site enkel in het Bulgaars is en dat je ook de plaatsnamen in het Cyrillisch moet kennen (via google kan je die wel achterhalen). Praktischer is eigenlijk om via de internationale routeplanner van de NMBS de verbindingen te zoeken.

Busverbindingen kan je opzoeken op http://avtogari.info/index_en.php. Die is wel in het Engels en dus gebruiksvriendelijker. De (originele) Bulgaarse site is http://www.centralnaavtogara.bg/ en heeft opnieuw hetzelfde probleem als die van de treinen. Je kan ook gewoon in het busstation naar de nodige info te vragen. Ze hebben je goed verder zolang je maar duidelijk bent naar welke bestemming je wil reizen (zet het op papier en wijs dan naar de horloge). Voor langeafstanden wordt vaak een standaardtarief van 6 lev aangerekend (vb. Bansko – Bladoevgrad, Dupnitsa – Sofia), voor kortere afstanden variëren de prijzen van 1,5 tot 2 lev.

Reizen met lokale taxi’s
Enkele keren hebben we ook een lokale taxi genomen (vb. Kostenets – Borovets, skistation bij Pionerska – Dupnitsa). Prijs valt naar Belgische normen heel goed mee en is dus zeker een optie als je niet wil wachten op een bus of als er simpelweg geen bus rijdt. Je spreekt een vaste prijs af. Wij lieten lokale mensen opbellen (vb. hotel, skistation) omdat je best toch wat Bulgaars kent…

KAART
Domino-kaart Rila (1:50.000) Tourist map. Deze kaart kan je ook in reisboekhandels in België vinden.

BEWEGWIJZERING

De winterroutes zijn via palen bewegwijzerd boven de boomgrens. Ze staan niet allemaal meer recht. Een kaart is hoedanook nodig om je weg te vinden. De zomerroutes (door uitgestrekte wouden) zijn soms moeilijk terug te vinden. Een GPS is aan te raden bij slecht weer of om je weg door het woud te vinden.

OVERNACHTEN

Bivakkeren mag in principe niet tenzij op bepaalde plaatsen (ons onbekend waar dat zou kunnen zijn) maar is wel mogelijk. Naast bivakkeren hebben we ook overnacht in:

• Hotel Ezereto in Kostenets: http://www.ezeroto.com/en/hotel.html. In het laagseizoen betaal je 40 lev voor een gezellige kamer met badkamer zonder ontbijt. In hoogseizoen is het 60lev. Het restaurant maar gaat ‘s morgens soms pas laat open (8u30-9u) maar biedt wel lekker eten.
• Meteostation op Musala (2925m): 30lev voor kamer, we konden ook gebruik maken van keukentje. In de zomer zal je het moeten stellen met een tafel en wat oude zetels. Het water dat uit de kraan komt is ondrinkbaar (wel te koken) en je moet dus flessen drinkwater kopen.
• Family Hotel in Bansko (de precieze naam hebben we niet meer kunnen traceren): 30lev voor een sobere maar propere kamer, badkamer te delen (niet erg proper). Keuken is goed maar iets minder in vergelijking met Kostenets.
• Ivan Vazov hut: http://www.ivanvazovhut.info/about_en.html: 13 lev per persoon. Voor die prijs krijg je een excentrieke huttenwaard, gratis thee en een doorgezakte matras. In de winter stoken ze zelfs kachel op in de kamer. Een bord hartige soep van het huis kost 2 lev en is niet makkelijk te weigeren, zeker als je het onderscheid schudden en knikken in Bulgarije nog niet onder de knie hebt.

Meer info over de (in de zomer bemande) berghutten en shelters (onbemande hutten) kan je op deze sites vinden:

• http://www.bghike.com/index.php/rila/huts
• http://www.planinite.info/V_pomosht_na_turista/Hiji_i_zasloni_ENGL/Rila_Z_ENGL.htm (shelters)
• http://www.planinite.info/V_pomosht_na_turista/Hiji_i_zasloni_ENGL/Rila_ENGL.htm (huts)

Beide types staan ook op de wandelkaart aangeduid. Sommige hutten zijn open in de winter, andere niet. Ze worden beheerd door de Bulgarian Tourist Union, Vasil Levski Blvd. 75, 1040 Sofia, t. +359 02 980 12 8, e-mail: centerbts@btsbg.org. Dit is een Bulgaarse (uit de communistische tijd stammende) variant van een Alpenclub. Ik heb een email gestuurd maar nooit een reactie ontvangen. Bellen lijkt me dus de boodschap, en hopen dat ze wat Engels kunnen.

BEVOORRADING

In grotere dorpen vb. Kostenets, Bansko en steden zijn er supermarkten. In Yakoruda is dit maar een klein winkeltje dat beperkt open is. Wij hadden het merendeel van de voeding uit België mee en kochten enkel nog wat marsen en snickers in een tankstation. Uit eten was het best op het platteland. In Sofia betaal je een stuk meer om minder te krijgen. Voor 7-10lev heb je al een hoofdschotel. Het is goedkoop eten en drinken! Lekker eten deden we in Hotel Kostenets en in een restaurant nabij het Rilaklooster (als je uit de poort komt, wat verder aan de linkerkant in een historisch gebouw).

BRANDSTOF

In Sofia is een buitensportzaak: www.stenata.com. Wie denkt koopjes te kunnen doen, vergeet het maar, de prijzen zijn dezelfde als bij ons. Dat betekent dat bergsport voor de Bulgaren nog duurder is dan voor ons! Het assortiment is uitgebreid maar je vindt er enkel gaspatronen en geen coleman fuel of iets dergelijks. Je bent dus aangewezen op loodvrije benzine (benzine 98) of je zou ergens voor wasbenzine moeten kijken (dit heet ‘бензол’ in het Bulgaars).

TAAL

Bulgaars is vaak de enige taal die de mensen kennen, ook in de loketten van bus- en treinstations. Als je geluk hebt, kennen ze enkele woorden Engels of Duits. Maar met gebarentaal geraak je er ook wel, en er zijn altijd wel mensen die je (soms spontaan) helpen. Bovendien is het Cyrillisch schrift héél moeilijk leesbaar, je herkent hoogstens enkele letters waarbij je misschien kan raden over welke plaatsnaam het gaat.

LAWINEGEVAAR

Lawineberichten ga je niet vinden in Bulgarije, noch mensen die je het gevaar kunnen weergeven. Zelfs de man op het meteostation op de Musala bood weinig bruikbare info. Het komt er dus op aan zelf wat van lawinerisico te kennen want die is er zeker aanwezig. In de praktijk is het zonder info wel moeilijk in te schatten. Winterroutes volgen, is al één stap. En afstand laten bij lawinegevoelige plekken is een tweede. Er is een bergreddingsdienst maar de site is enkel in het Bulgaars: http://www.pss.bg. Het internationale noodnummer is 112. Een bergsportverzekering is nuttig om niet voor alle reddingskosten te moeten opdraaien.

KLIMAAT

Qua weer kan je het misschien nog best vergelijken met zuiderse gebergtes met een alpien karakter. Sneeuw en kou mag je in de winter verwachten. De beste zomermaanden zijn van juni tot september. In de hogere bergen liggen in het begin van het seizoen zeker nog sneeuwvelden. Lager (vb. in Zwarte Zee) kan het warm zijn maar in de bergen schijnt het goed mee te vallen, je loopt dan ook vaak boven 2000m.

MEER INFO

De site van het Nationaal Park: http://www.rilanationalpark.org

Algemene info rond het Rilagebergte: http://www.summitpost.org/rila/151090

Meer info over wandelen in Bulgarije: http://www.bghike.com/

Er verscheen ook een artikel in Op Pad over de zomerse Rila:

• http://www.anwb.nl/binaries/pdf/vrije-tijd/op-pad/italie/op4-2007-bulgarije-pan-art1.pdf (artikel)
• http://www.anwb.nl/binaries/pdf/vrije-tijd/op-pad/italie/op4-2007-pan-park-info.pdf (praktische info)

Verslagen van zomerse tochten in het Rilagebergte (en soms in combinatie met tochten in andere gebergtes in Bulgarije):

• http://zwerftochten.bergsport.com/reportages/0306bulgarije/print.html (Ellen Timmer)
• http://www.xs4all.nl/~jvdv0/index-bg.html (Jaap Van der Veen)
• http://users.telenet.be/karenhelsen/bulgarije.htm (Karen Helsen)
• http://www.karpaterna.se/balkan/rila.html (Engelstalige reportage van een huttentocht)

Meer verslagen over wandelen in Bulgarije (o.a. Rila) op Wegwijzer: http://www.wegwijzer.be/reisverslagen/1?land=Bulgarije&streek=&plaats=&verslagcode=&thema=254 (verslagen enkel te lezen door leden, €25 per jaar)

Verslag van het Pirin-gebergte: http://www.jacobmaljaars.nl/images/gepubliceerd/Bulgarije_ PirinHoogtelijn.pdf