6-daagse kampeertrekking met start en einde in Contamines-Montjoie

Lang leken de condities ideaal voor een sneeuwschoentocht, maar net voor ons vertrek begon de sneeuw in de Franse Alpen terug met bakken uit de lucht te vallen. Het lawinegevaar steeg naar factor 3 op alle hellingen en een halve meter wit poeder deed het sneeuwschoenen eerder lijken op sneeuwbaggeren. De route werd daarom meermaals ingekort maar de grootse omgeving maakte heel veel goed.

Alles nog volgens plan
Afstand: 7,5km
Hoogtemeters: 860m stijgen

Volg goeie moed vertrekken we gepakt en gezakt in Contamines-Montjoie. Onze rugzak weegt bij vertrek zo’n 23kg, het verschil met onze zomertochten wordt alsmaar groter. Het is gestaag aan het sneeuwen en alles is getooid in het wit: het perfecte winterplaatje. We trekken de vallei dieper in. Het laatste teken van bewoning is de kleurrijke Notre Dame de la Gorge. Dit sanctuarium zou gesticht zijn in de late Middeleeuwen door een kluizenaar die onderdak bood aan reizigers.

Vanaf nu gaat het flink bergop. Veel dagjeswandelaars keren hier om, maar er ligt wel al een spoor. Zo hoeven we de sneeuwschoenen nog niet meteen aan te doen, en gaan we dus iets sneller vooruit. We zitten op het circuit van de Tour du Mont Blanc die in de zomer best populair is. De route trekt omheen het dak van Europa door Frankrijk, Italië en Zwitserland.

Bij de gesloten Refuge du Nant Bornant komen we voor het eerst uit het bos en worden de raketten aangebonden. Wat verder nemen we de zomerroute richting les Prés Chalets. Enkele sneeuwschoeners zijn ons voor geweest. Dat maakt het een pak makkelijker het ondergesneeuwde zomerpad te vinden dat steil omhoog door het bos slingert. Onderweg komen we de twee mannen tegen die in ware kamikazestijl rechttoe rechtaan de helling afdalen. We staan erbij en kijken ernaar.

Bij de almhutjes komen we boven de boomgrens maar het landschap is troebel. Het wolkendek hangt als een wit deken over de rotsige pieken. Het zicht wordt steeds slechter als we hogerop trekken. Enkele steile passages staan ons te wachten. Geen evidentie door de vele verse sneeuw. We stampen de punten van de sneeuwschoenen de helling in. Eenmaal op de Plan de la Fenêtre maakt de wind het ons knap lastig om de tent opgezet te krijgen. De routine is aan het begin van een trekking vaak nog ver te zoeken. We glijden dankbaar onze donsslaapzak in.

Een (on)nodig ommetje
Afstand: 8,5km
Hoogtemeters: 539m stijgen, 637m dalen

Het heeft de hele nacht gesneeuwd met stevige rukwinden erbovenop. ’s Morgens is het weer nog steeds niet stabiel terwijl wel zonnig weer was aangekondigd. We bergen alles al op maar wachten nog anderhalf uur in de tent in de hoop dat het nog opklaart. Met erg weinig zicht en een halve meter verse sneeuw, lijkt de steile slotpassage van Col de la Fenêtre geen haalbare zaak. We vrezen dat het lawinegevaar te groot is en dalen dus terug af. Ons diepe spoor van gisteren is volledig verdwenen. Al gaat het omlaag, het blijft zwaar baggeren door plein de poudreuse.

Tussen de sneeuwbuien door begint de zon stilletjes aan door te breken. Het weer is dan toch aan het kantelen. Als we achterom kijken wordt de Col de la Fenêtre eindelijk zichtbaar. Het panorama op het Mont Blanc massief wordt overweldigend. We worden dan toch nog beloond.

Als we terug bij Prés Chalets staan, komen een Franse berggids en zijn klant ons tegemoet die op toerski’s klimmen naar…col de la Fenêtre. We peilen naar het lawinegevaar, volgens de gids 3 à 4. Even twijfelen we nog om hen niet te volgen maar besluiten toch verder af te dalen. Het risico is te groot, een gids volgen is geen enkele garantie dat er geen ongelukken kunnen gebeuren. In het bos komen we diverse groepjes toerskiërs tegen die gebruik maken van het spoor van de berggids en ons vragen hoe ver die voor hen uitskiet…

Terug in de vallei is de hemel helemaal uitgeklaard. Tijd voor plan B. We besluiten af te dalen naar Nant Borrant en daar een zomerpad richting la Chenalettaz op te pikken. Die zou ons aan de voet van de skipistes moeten brengen en voor een ‘veilige’ route naar Col du Joly zorgen. Gelukkig zijn er opnieuw enkele toerskiërs ons voor geweest zodat we de route door het dichte bos kunnen vinden… Maar de skiërs zijn afgedaald en wij moeten dus steil bergop sporen. Het is zwoegen en mijn conditie blijkt hiervoor onvoldoende, ik volg gedwee in Ivo’s kielzog. Hogerop vinden we een sneeuwscooterspoor wat het klimmen een pak makkelijker maakt.

Eenmaal de Col de Joly over is het vet van de soep en zoeken we een bivakplek bij enkele almhutten genaamd Choton. We hebben een prachtig zicht over de vallei van Hauteluce. De avondzon geeft een roze gloed aan de besneeuwde bergen.

Processie van Echternach
Afstand: 3km
Hoogtemeters: 250m stijgen, 66m dalen

De volgende ochtend begint bij aanvang nog zonnig maar de donkere wolken aan de horizon kondigen een nieuwe sneeuwzone aan. Het doel is om westelijk van de Col de la Fenêtre te blijven en la Grande Pierrière te doorkruisen om uiteindelijk af te dalen naar la Gittaz. Het tempo ligt laag want het blijft kniediep sporen. De nachten zijn te warm om de sneeuw aan te harden en ook het lawinegevaar blijft op die manier hoog.

Het mistgordijn valt en van het ene op het andere moment zitten we in een white-out. Net dan passeren twee groepen toerskiërs elk onder leiding van een berggids die richting de Col de Fenêtre klimmen. Liever zij dan ik, in dit weer is er weinig aan. De gids zingt om zijn troepen gemotiveerd te houden. Wij doen een poging om de diepsneeuw van la Grande Pierrière te doorkruisen. In de zomer is dit een enorm blokkenveld maar nu lijkt het gewoon een witte woestijn met duinen waar elke stap in het niets vergaat. We schieten amper op. Na een uur dwalen, merken we dat we via de GPS nog geen kilometer verder zitten.

Rond 12u30 besluiten we de tent op te zetten en beter weer af te wachten. De zon slaagt er niet in om het wolkendek door te breken en geregeld krijgen we buien van smeltende sneeuw. Het wordt wel aangenaam warm in de tent, precies een broeikas. Dag 3 van de 6 is voorbij en het wordt ons duidelijk dat een rondje Beaufortain niet meer tot de mogelijkheden behoort. We proberen de ‘faling’ te relativeren maar dat lukt ons niet erg goed. Verweesd kijk ik naar de kaart voor onze opties…

Dan toch maar over Col de la Fenêtre
Afstand: 8km
Hoogtemeters: 720m stijgen, 491m dalen

De volgende ochtend worden de wolken verdreven en krijgen we een staalblauwe hemel. We besluiten alsnog een poging te doen om de Col de la Fenêtre overwinnen. Een sms’je van het thuisfront laat weten dat het lawinerisico 3 is op alle hellingen. Het is dus opletten en afstand houden op de steilere stukken. We keren wat op onze stappen terug en pikken het zigzagspoor van de toerskiërs op.

We komen relatief eenvoudig op de col uit, enkel een kleine couloir ligt er ijzig bij waar we de tanden van onze sneeuwschoenen hard de flank moeten inrammen. Ook bij de kam is het opletten omdat er verschillende passages zijn. De meest linkse doorgang is het veiligste, al moeten de raketten wel uit voor het eerste stuk. We zakken geregeld tot onze lies weg. Na deze steile passage zitten we snel op de Plan de la Fenêtre.

De eerste toerskiërs komen van de andere kant gestaag naar boven schuiven. De col de la Fenêtre en wat verder de nog steilere Col de la Cicle zijn duidelijk erg populair.

We sporen door Plan de la Fenêtre en zetten koers naar de Col du Bonhomme. De laatste toerskiërs zijn intussen naar beneden, we hebben de bergen terug voor ons alleen. Een zigzagspoor leidt naar de bergpas. De energie sijpelt langzaam uit de benen tot er enkel karakter overblijft. De pas is een prachtplek voor een bivak. Diep beneden ons ligt Contamines-Montjoie. Alpenkauwen komen aangevlogen in de hoop dat er voor hen ook iets te rapen valt.

Zomer in de Beaufortain
Afstand: 7,5km
Hoogtemeters: 409m stijgen, 817m dalen

De volgende ochtend is het opnieuw stralend weer. We trekken eventjes over de graat naar een uitzichtpunt. Even twijfel ik nog of we toch de doorsteek niet zouden maken naar de Refuge du Col de la Croix du Bonhomme maar het eerste stuk is erg steil en Ivo vindt dat het risico niet waard, zeker omdat we ook nog eens terug moeten.

Dan maar terug naar Chalets de Jovet en vandaar omhoog naar Lacs Jovet en de Pointe Sud van de Monts Jovet. De klim over de bergrug is goed doenbaar met sneeuwschoenen. Enkel het uiterste topje is te steil en door de warmte intussen erg lawinegevaarlijk.

De temperatuur loopt alsmaar op en rondom zien we op de steile rotsige flanken van de Aiguilles de la Pennaz spontane lawines naar beneden komen. Ook aan de raketten voelt de sneeuw steeds meer plakkerig en zwaarder aan.

We keren terug naar beneden en zetten de tent op nabij de Chalets de Jovet. In de kleine schuilhut vinden we de zomerwegwijzers. We genieten met volle teugen van de laatste bivak.

Terug sneeuw
Afstand: 10,5km
Hoogtemeters: 761m dalen

De laatste dag begint grijs en met sneeuwbuien. Nabij Chalet de la Balme komen de eerste toerskiërs ons tegemoet.

De zon breekt langzaam door. Als we terug in Contamines zijn, is de sneeuw in de vallei al serieus gesmolten. Langlaufers leggen gezwind hun baantjes af. In de refuge van de Club Alpin Français in het dorp toasten we op de goede afloop.

–

Besluit

Bij een meerdaagse wintertocht komt altijd wat geluk kijken, zeker als je bergterrein opzoekt waar de serieuze hoogteverschillen zorgen voor een hoger lawinegevaar en een beperkt aanbod van mogelijke routes. Gooi daar nog wat poedersneeuw tegenaan, en de ambities mogen serieus bijgepast worden. Niettemin hebben we onze ogen uitgekeken op de indrukwekkende omgeving en de besneeuwde toppen van het Mont Blanc massief. Misschien ben je in de winterse Alpen nog het meest flexibel als dagwandelaar, mits je over eigen vervoer beschikt om eens naar een andere uitvalsbasis te rijden.  Er zijn heel wat stille kanten in de Beaufortain die je enkel op toerski’s of sneeuwschoenen kan bereiken. Zeker een regio waar we nog eens naartoe trekken, wellicht benaderd vanaf de west- of zuidzijde.

Meer beelden in dit fotoalbum.

–

PRAKTISCHE INFO

BEREIKBAARHEID

Je kan met de auto naar Contamines-Montjoie reizen (er is een gratis parking in het centrum) maar wij verkozen de trein. Als je op tijd boekt (3 maand voor de reisdatum), dan kan dit aan best voordelige tarieven. Heenreis en terugreis worden dus apart geboekt aangezien de tickets op verschillende tijdstippen beschikbaar worden. Alles samen koste het traject 128,4 euro per persoon heen en terug (van Lille/Rijsel naar Contamines-Montjoie). Lille heeft een rechtstreekse treinlijn met Kortrijk – Gent – Antwerpen. Ook in Brussel kan je een TGV of Thalys naar Parijs nemen. Boeken van de trein kan via TGV Europe met de VISA of NMBS (internationale reizen) met VISA of bancontact.

Ook de zuidelijke zijde van de Beaufortain is bereikbaar met de trein, in dat geval reis je in de richting van Bourg-Saint-Maurice en stap je uit in één van de stations in het dal. De oostelijke zijde zal met het openbaar vervoer wat lastiger zijn maar niet onmogelijk, Arêches lijkt me daar de beste uitvalsbasis (via Col du Pré trek je dan het massief in).

Heenreis

We namen om 19u13 de TGV van Lille Europe naar Paris Nord (20u14), daarna metro nr. 5 (richting Place d’Italie) rechtstreeks naar Paris Austerlitz (€1,7 pp). Metrotickets kan je makkelijk kopen in de automaten, reken op een 25tal minuten reistijd van Paris Nord naar Paris Austerlitz. Daar namen we de nachttrein om 21u37 naar Saint-Gervais-Les-Bains (aankomst 8u44). Voor het treintraject betaalden we 57 euro per persoon. Daar restte ons enkel nog een bus naar Contamines-Montjoie (vertrek 10u10, aankomst 10u45). We hadden vooraf gereserveerd op http://www.sat-montblanc.com/ maar ter plaatse zijn de tickets vreemd genoeg goedkoper (€5,5 versus €3,5 per rit) en komen er ook geen dossierkosten bij. We zijn dit te weten gekomen omdat ik de prints van onze tickets thuis vergeten was en ik dus voor de heenreis nieuwe biljetten moest kopen…

 

Terugreis

We reisden overdag terug, via een gelijkaardig traject. Alleen in Parijs kwamen we toe in Paris Lyon, die geen rechtstreekse metroverbinding met Paris Nord heeft. Het leek ons het handigste om te stappen naar Place de la Bastille waar we de lijn nr. 5 richting Bobigny konden nemen. Voor het treintraject betaalden we 61 euro per persoon.

KAARTEN

Door het gebrek aan bewegwijzering, zijn kaarten tijdens de winter onontbeerlijk. Aangezien we de tocht serieus ingekort hebben, is er maar één wandelkaart gebruikt van het Institut Geographique National (IGN) van 1:25.000: 3531OT ‘Megève’.

We hadden ook nog de kaart 3532OT ‘Massif du Beaufortain’ mee omdat we van plan waren een lustocht te doen (Contamines – Col de la Fenêtre – la Gittaz – Refuge du Plan de la Lai – les Chapieux – Col de la Croix du Bonhomme – Contamines).

De rode routes zijn zomerpaden, daar moet je geen rekening mee houden. De meeste zijn onhaalbaar door te steile passages of lawinegevaar. Sommige routes worden wel nog gebruikt, vaak door toerskiërs. De blauwe routes op de kaart zijn winterroutes. Houd er wel rekening mee dat deze routes in eerste instantie voor toerskiërs bedoeld zijn, en in sommige gevallen te steil voor sneeuwschoeners (kijk goed naar de afstand tussen de hoogtelijnen). Dan heb je ook een pikkel en stijgijzers nodig. Een tocht uitstippelen lijkt daardoor eenvoudiger dan het in werkelijkheid is, en daar komt nog eens bij dat je ook rekening moet houden met het lawinegevaar (zie verder).

WANDELGIDS

Er zijn geen wandelgidsen beschikbaar met meerdaagse sneeuwschoentochten (voor zover ik weet bestaat dit ook niet voor andere Alpenstreken). In deze gids staan wel dagwandelingen beschreven: Les Guides Raquettes: Savoie Tome 1 (uitgeverij Libris, ISBN 2-84799-042-9). Dit betekent niet dat ze uitgepijld staan, je moet dus zelf kaart, kompas en best ook GPS vlot kunnen gebruiken. De wandelperiode die vermeld staat, is gebaseerd op de periode dat de toegangsweg berijdbaar is (niet op basis van het lawinerisico). Vandaar dat sommige tochten pas vanaf april/mei terug toegankelijk zijn als de weg geruimd is. Sommige gehuchten en zomerboerderijen liggen er maandenlang verlaten bij.

BEWEGWIJZERING EN AARD VAN PADEN

Enkel rondom Contamines-Montjoie zelf zijn er sneeuwschoenroutes uitgepijld. Wie verder de vallei naar boven trekt richting Col du Bonhomme zal geen bewegwijzering meer tegenkomen, ook niet van zomerroutes (die worden weggehaald). Bij goed weer of als er al een tijdje geen sneeuw meer gevallen is, zal je merken dat er, zeker t.e.m. de Chalet de la Balme een mooi uitgetreden spoor ligt van sneeuwschoenwandelaars en toerskiërs. Vaak kan je er dan met gewone bergschoenen op stappen. Is er net verse sneeuw gevallen, dan zijn sneeuwschoenen wel nuttig.

De sneeuwcondities bepalen in de winter een groot deel van je tempo. Op onze tocht lag er een halve meter verse sneeuw waardoor het echt zwaar was. Een week zonnig weer (met vriestemperaturen ’s nachts) en de sneeuw zal er snel veel harder bij liggen. Wie dan steile routes wilt doen vb. Col de la Fenêtre of de doorsteek van Col du Bonhomme naar Col du Croix du Bonhomme, heeft zeker stijgijzers en een pikkel nodig. Het wordt dan gewoon te steil om sneeuwschoenen te gebruiken en de kans op uitglijden reëel. Op die laatste passage is het ook bij verse sneeuw te steil voor raketten.

LAWINEGEVAAR

In dit gebied heerst er in de winter altijd lawinegevaar en wie boven de boomgrens gaat, heeft absoluut een basiskennis van lawinekunde nodig en moet extra materiaal kopen of huren in een buitensportzaak (lawinebieps, sonde, schop). Via bergsportfederaties (www.klimenbergsportfederatie.be, www.nkbv.nl) maar ook skifederaties kan je een (dag)cursus lawinekunde volgen, zowel theorie als praktijk (leren werken met lawinebieps). Eenmaal zo’n cursus zal het voor je makkelijker in te zien waar de gevaren zijn. Dat betekent niet dat het eenvoudiger wordt om te beslissen om al dan niet door te gaan of een bepaalde route te doen. In de praktijk blijkt dat elke bergsporter zijn eigen grens trekt.

Lawineberichten (oktober tot juni) en weerberichten kan je nagaan via de uitstekende webpagina van Meteo France (zie ‘Montagne’).

OVERNACHTING

We hebben enkel wildgebivakkeerd. In de vallei zelf is geen enkele hut open. Zuidelijker in de Beaufortain zijn er meer mogelijkheden, al zijn de berghutten dan ook onbemand. Enkele refuges met een winterruimte:

• Refuge du Col de la Croix du Bonhomme
• Refuge du Plan de la Lai (kan ook bemand zijn als er groepen gereserveerd hebben)
• Refuge de Presset (kleine winterruimte)
• Refuge Communal de la Balme

Nagaan of er een winterruimte is, doe je via de website van de berghut zelf of als die niet duidelijk is, dan contacteer je de gardien (huttenwaard). Op de website refuge.info vind je soms ook informatie en enkele foto’s.

In Contamines-Montjoie sliepen we in Refuge le Nivorin. De huttenwaard staat bekend om zijn goede keuken. Reserveren is aan te raden.

Lidmaatschap van een bergsportvereniging (www.klimenbergsportfederatie.be, www.nkbv.nl) levert korting op overnachting in berghutten uitgebaat door de Club Alpin Français (CAF) op.