Als tochtbegeleidster voor Hiking Advisor vzw neem ik al diverse jaren enthousiaste hikers mee op winterbivak in het hooggebergte. Deze keer was de Beaufortain aan de beurt, bekend om zijn lekkere kaas en de Pierra Menta, een markante berg in het landschap en ook de locatie voor één van de bekendste wedstrijden binnen het ski-alpinisme. Na een inloopdagje trokken we erop uit voor een vierdaagse met diverse facultatieve topjes voor wie nog wat energie over had.

Voorbereiding

Tijdens een ontmoetingsavond op mijn workshopzolder maken we kennis en overlopen we de uitgebreide paklijst die bij een wintertrekking komt kijken. Veel kledij kan je hergebruiken van zomerse tochten maar kampeermateriaal wordt best kritisch bekeken. Benzinevuurtjes doen het altijd en gasvuurtjes moeten op zich staande branders zijn, opdat je bij koudere temperaturen vloeibaar gas moet kunnen aanvoeren. Je slaapmatje heeft minstens een R-waarde van 5 nodig (twee matjes combineren kan ook al helpen). Ook je tentdoek moet sterk genoeg zijn en tegen de grond aansluiten opdat wind (en stuifsneeuw) geen vrijspel krijgen, anders krijg je het sneeuwboleffect (en ja, ik heb het ook al meermaals meegemaakt).

Elke deelnemer moet bovendien op voorhand een cursus sneeuw- en lawinekunde volgen bij de Klim- en Bergsportfederatie, kwestie van niet onwetend op stap te gaan. Lawinegevaar is altijd aanwezig in de bergen. Vanaf hellingen van 30° (en 25° bij warme/natte condities) verhoogt de kans aanzienlijk dat de zwaartekracht de sneeuw doet schuiven als de onderlinge lagen onvoldoende gebonden zijn. Op één dag leer je hoe lawines ontstaan, hoe je kan proberen te beoordelen of je wandelroute haalbaar is en hoe je zelf een slachtoffer snel terug kan vinden en opgraven.

Inloopdag vanuit Valézan

Afstand: 7,4km, stijgen: 660m, dalen: 660m

Ondanks dat het maandag is, stroomt het verkeer vlotjes richting Auberge de Valézan, of toch tot één van de auto’s er de brui aan geeft in Chambéry. Na veel vijven en zessen wordt er toch nog een vervangwagen op de kop getikt en iedereen is net op tijd voor het avondeten.

We maken dankbaar gebruik van de extra leefruimte van de gîte om de volgende ochtend ons programma samen te bespreken. Route en lawineberichten worden overlopen. Al staat de beleving centraal bij een winterverkenning, bedoeling is dat de deelnemers er ook nog wat van opsteken.

Daarna trekken we de natuur in. We hoopten de auto’s aan de sneeuwgrens te kunnen parkeren, maar de weg is afgesloten. Er zit dus niets anders op dan de eerste honderden hoogtemeters de raketten op de rugzak te binden. Het is warm en de eerste zweetdruppels zijn al snel een feit.

Nabij het gehuchtje ‘la Lance’ kunnen de sneeuwschoenen eindelijk aan. We lopen van de  ene naar de andere verlaten boerderij. Na de lunch gaan we aan de slag met lawinebieps, sonde en schop. Een bruikbare opfrissing, veel leuker dan in het zand, en ook een ideaal moment om in groep te leren samenwerken. Zo kan ik met een gerust hart op stap en erop vertrouwen dat mijn deelnemers mij terugvinden in geval van een lawine… Ik volg de redenering niet van sommige gidsen die verklaren: “Le risque d’avalanche, c’est mon problème.”

Granier naar Refuge de la Coire (bivak en gebruik winterruimte om te koken)

Afstand: 8km, stijgen: 861m, dalen: 63m

De sneeuw valt met bakken uit de lucht, zoals voorspeld. Regenbroek- en jas gaan dus aan. Daaronder houden we het op één basislaag want met zo’n zware rugzak is het al snel zweten, en dan dreigt je isolatielaag nat en onbruikbaar te worden. Zeker bij het bivakkeren een aandachtspunt want kledij krijg je door de koude temperaturen vaak niet meer droog.

De eerste uren hebben we nog wat beschutting van het naaldwoud, daarna zijn we onderworpen aan wind en sneeuw. De ongemarkeerde toerskiroute, die met een blauwe lijn op de stafkaart is aangeduid, was onze eerste optie, maar gezien de autoweg goed verijsd is en dus minder lawinegevaarlijk dan verwacht, lijkt dit met sneeuwschoenen de meest comfortabele weg om te volgen. Meestal dan toch, want er blijken enkele passages waar de weg zo ingesneeuwd is dat ik met heel wat moeite een spoor moet maken langs een steile flank. Iedereen volgt gedwee, en dat met voldoende tussenafstand, om het risico te verlagen dat een lawine vertrekt en dat we er met z’n allen onder liggen.

De laatste kilometer naar Refuge de la Coire gebeurt in een quasi white-out. Een GPS is geen luxe maar noodzaak in zo’n condities. In de winterruimte hebben 5 toerskiërs de kachel al opgestookt. We maken er dankbaar gebruik van om lijf en leden terug op te warmen.

Na een late lunch en een blik door het raam, is het duidelijk dat we niet ver meer gaan lopen vandaag.  Dus maken we gebruik van de tijd en de ruimte om nog wat bij te leren. Hoe lees je UTM-coördinaten af op een kaart en gebruik je die om een GPS-route te maken? Ideaal als je de hulpdiensten moet contacteren of ‘on the field’ een alternatieve route moet uitwerken.

Iedereen bekijkt me een beetje scheef als ik aangeef dat we nog altijd gaan bivakkeren, en niet binnen gaan slapen. Als bij wonder gaat de wind liggen en trekken de wolken open als we de tenten opzetten naast de hut. Niemand die mijn keuze nog in twijfel trekt.

Refuge de la Coire naar Refuge du Nant du Beurre (bemande berghut)

Afstand: 6,9km, stijgen: 437m, dalen: 419m
Extra’s:
Croix du Berger: 1,8km, 183m stijgen en dalen
Le Grand Crétet: 2,1km, 205m stijgen en dalen

We staan op onder ‘Le Grand Beau’. Met een lichte rugzak klimmen we via de bergrug omhoog naar Croix du Berger, een bergtop ten noorden van de hut, en met een zicht op de winterse bergen en Lac du St Guérin. Zon, schaduw en sneeuw leveren prachtige beelden op!

De tenten worden terug opgeborgen en via diverse bergpassen maar zonder veel hoogtemeters trekken we zuidwestwaarts. Door de verse sneeuwval sporen we het grootste deel van de route zelf. Je eigen afdrukken maken in maagdelijke sneeuw, het is lastig en mooi tegelijk.

Nabij Col de Génisses maken we enkele sneeuwprofielen om een zicht te krijgen op de opbouw en stabiliteit van het sneeuwdek. Het blijft echter een erg lokaal gegeven en dat blijkt ook als je zo’n doorsnede maakt op diverse oriëntaties.

Het terras van Refuge du Nant du Beurre is een welkome beloning na twee dagen hiken met een zware rugzak. De pannenkoeken van het huis gaan gretig naar binnen.

Voor het avondeten sprokkel ik nog twee deelnemers voor een avondwandeling. Telkens als we op een topje komen, denken we luidop ‘hm, op naar het volgende?’ om uiteindelijk te eindigen op le Grand Crétet. De rust en de gele gloed van de avondzon, heerlijk!

Refuge du Nant du Beurre naar Col de la Légette (bivak)

Afstand: 8,1km, stijgen: 535m, dalen: 369m
Extra: Point du Col: 1,5km, 148m stijgen en dalen

Volle goede moed gaan we terug van start maar moeten helaas afscheid nemen van twee deelnemers. Een voetblessure en koorts gooien voor hen roet in het eten. Ze dalen af naar Grand Naves, een dorpje op een boogscheut van de berghut, en via een lift, een trein en een taxi reizen ze terug naar Valézan.

Een stevige klim leidt ons naar le Quermoz, waar we voor het eerst de Mont Blanc ‘bewust’ zien. In een ruime boog trekken we daarna verder richting le Bagnaz en Col de la Légette.

Het is opnieuw sporen geblazen en dat onder een warme lentezon en in windstil weer. Het UV-licht komt van alle kanten, een kwaliteitsvolle zonnecrème, lippenbalsem en een zonnebril, bij voorkeur van categorie 4 en die goed aansluit, zijn absoluut noodzakelijk bij wintertochten.

De namiddag is nog jong als we de tenten opzetten, deze keer geen hutje in de buurt maar nu is het buiten heerlijk vertoeven. Een klim naar le Pointe du Col is een mooie afsluiter.

Col de Légette naar Granier

Afstand: 7,9km, stijgen: 62m, dalen: 1.045m
Extra: Pointe du Dzjonfié: 1,9km, 210m stijgen en dalen

Alvorens de afdaling in te zetten, gaan we voor onze laatste bergtop: Pointe du Dzjonfié. We hadden hem al van de andere kant mogen aanschouwen, en nu kunnen we eindelijk op de top gaan staan. De laatste tientallen meters gaan over een nauwe en wat verijsde bergrug maar de sneeuwschoenen hebben voldoende grip. Het Mont Blanc-massief staat nog wat prominenter aan de horizon te pronken.

Tijdens de afdaling naar Granier lopen de temperaturen steeds hoger op en we voelen de sneeuw zijn draagkracht verliezen. Hier en daar schieten we er met onze voet eens door, het lukt niet altijd om ons recht te houden. Op de ingesneeuwde weg kunnen we nog vrij lang de sneeuwschoenen aanhouden maar de droge stukken beginnen alsmaar talrijker te worden. Het landschap wordt groener en het dorp ziet er intussen helemaal anders uit dan toen we hier 4 dagen geleden vertrokken.

---

PRAKTISCHE INFO

MOEILIJKHEIDSGRAAD VAN DE TOCHT

Dit is een tocht waar je als sneeuwschoenstapper, na het volgen van een cursus lawinekunde en bij voorkeur ook een begeleide winterstage bij de KBF, zelf ervaring kan opdoen. Ervaring met winterkamperen in de Vogezen is wel een aanrader want hier kom je meteen in onbeschut terrein terecht. Bij hoger lawinegevaar (risico 3) raad ik aan om vanuit Grand Naves te vertrekken en vandaaruit een (bescheidener) lustocht te doen. Bij de aanloop vanuit le Granier heb je praktijkervaring nodig om de lawinesituatie te kunnen inschatten.

ROUTE EN BEWEGWIJZERING

De route werd uitgestippeld met behulp van de winterroutes op de stafkaart en de online tool van Géoportail waar je alle hellingen van 30° of meer ingekleurd staan. Zelf gebruik ik de betalende tool van Whiterisk omdat je daar de twee ineen hebt (stafkaart & ingekleurde hellingsgraden) en je in de tool dus veel nauwkeuriger een goede GPX-route kan uitstippelen. Géoportail en Whiterisk zijn veel gedetailleerder en dus betrouwbaarder qua hellingsaanduiding dan Alpenvereinaktiv omdat ze zich baseren op de meer gedetailleerde hoogtelijnen van de Franse stafkaarten.

Er is geen markering aanwezig, met uitzondering van de zomerpaaltjes. Je bent aangewezen op je eigen kennis van kaart, kompas & GPS. Zeker bij mistige condities is een GPS in dit gebied onmisbaar! Onze (effectief gelopen) GPX-route kan je downloaden op de site van Alpenvereinaktiv. Het blijft echter zelf het terrein lezen om je beste route te bepalen want het sneeuwdek is elk jaar anders. De wind en hoeveelheid sneeuw zijn bepalend.

Een overzichtskaart van onze tocht vind je hier:

REISPERIODE & SEIZOEN

We liepen deze tocht van 18 tot 22 februari 2020. Februari en maart zijn de beste maanden.

LAWINEGEVAAR

Ga niet zonder kennis van sneeuw- en lawinekunde en ervaring met de veiligheidsuitrusting (bieps, sonde en schop) op stap. Volg een opleiding van 1 dag bij één van de clubs van de Klim- en Bergsportfederatie. Lawineberichten zijn te vinden op Météo France (er is ook een gratis app). Het rechtstreekse nummer van de lokale reddingsdienst is: 0033 (0)4 79 07 01 10 (je hoeft dus niet 112 te bellen als je dit nummer kan bereiken).

Op deze route is vooral dag 1 het meest risicovol. Is het lawinegevaar te hoog (lawinegevaar 3) dan raad ik aan om in Grand Naves van start te gaan. Trouwens ook de ideale locatie voor wie een eenvoudige dagtocht naar de berghut wilt maken.

BENODIGDE MATERIAAL

Een echte winteruitrusting is nodig. Je gaat best uit van een comforttemperatuur van een slaapzak van ongeveer -15°C. Vroeg op het seizoen kan het zijn, dat dit nog niet voldoende is. Dat geeft je wat marge bij koude nachten. Ook een degelijke wintertent of heel kwaliteitsvolle zomertent is een must gezien het bivakkeren onbeschut is. In dit artikel vind je tips over bivakkeren in de sneeuw.

Tubbs Flex Alp of VRT blijven veruit de beste sneeuwschoenen in steil terrein.

KAARTEN

De volgende stafkaart van het IGN is nodig (1:25.000): 3532 OT ‘Massief du Beaufortain: Moûtiers. La Plagne’.

BEREIKBAARHEID

Valézan en Granier zijn enkel via de wagen bereikbaar. Wie met het openbaar vervoer komt, kan makkelijk tot in Aime-la-Plagne geraken maar zal daarna een taxi moeten nemen of liften.

OVERNACHTING

Onze uitvalsbasis was Auberge de Valézan, een eenvoudige maar degelijke gîte met grote slaapruimtes & lekker eten. Tijdens de meerdaagse sliepen we ook Refuge du Nant du Beurre, een vrij nieuwe berghut waar het heerlijk vertoeven is. Refuge de la Coire is onbemand in de winter maar heeft een grote winterruimte (met kachel & houtvoorraad) en biedt ook mogelijkheid tot slapen. Je betaalt 15 euro als je binnen slaapt door dit in een enveloppe te steken en 1,5 euro als je enkel gebruik maakt van de eetruimte.

BEVOORRADING

Er zijn geen bevoorradingsmogelijkheden onderweg maar in Refuge du Nant du Beurre kan je wel een picknick vragen (10 euro pp).